26 فوریه 2024- شواهد نشان می دهد که آگونیست های گیرنده پپتید 1 شبه گلوکاگون (GLP-1) که چاقی را کاهش می دهند، می توانند التهاب کلیه ها، کبد و قلب را کاهش دهند. به نظر می‌رسد این داروها حتی التهاب مغز را کاهش می‌دهند و محققان امیدوارند که این ترکیبات برای درمان بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون، که هر دو با التهاب مغز مشخص می‌شوند، مورد استفاده قرار گیرند.
در یک مرور اخیر، محققان بیش از 20 کارآزمایی بالینی را فهرست کرده اند که در حال بررسی این داروها به عنوان درمانی برای این دو بیماری هستند.
دکتر دانیل دراکر، متخصص غدد در دانشگاه تورنتو که پژوهشی را در زمینه ی مکانیسم مهار التهاب توسط این داروها انجام داده است، می‌گوید: «این نسل جدید از داروها می‌توانند حتی بیشتر برای کاهش این مسیرهای التهابی جدید که ما شناسایی کرده‌ایم بکار گرفته شوند، شاید آنها از سایر درمان ها موثرتر باشند».
آگونیست های گیرنده GLP-1 شامل semaglutide است که به عنوان Ozempic برای دیابت وWegovy برای چاقی، و tirzepatide با نام Zepbound برای چاقی و Mounjaro برای دیابت به بازار عرضه می شود. این داروها کار یک هورمون روده ای به نام "پپتید 1 شبه گلوکاگون" را تقلید می کنند که علاوه بر کنترل سطح قند خون، روی مغز برای کاهش اشتها تاثیر می گذارد. قابل توجه این است که بسیاری از مطالعات قبلی توانایی این هورمون و مقلدهای آن را در آرام کردن التهاب ناشی از هجوم سلول‌های ایمنی و مواد شیمیایی سیستم ایمنی نشان داده‌اند.
در یک تحقیق، یک آگونیست گیرنده ی GLP-1 به نام لیراگلوتید، التهاب کبد را در موش‌های مبتلا به کبد چرب کاهش داد. اثر مشابهی در یک مطالعه آزمایشی با انسان مشاهده شد. در آزمایش‌های دیگر روی موش ها، لیراگلوتید پتانسیل ضدالتهابی را در قلب و کلیه‌ها نشان داد. GLP-1 خود التهاب بافت چربی را در موش های چاق و دیابتی کاهش می دهد.
تاثیر این داروها بر کاهش قند خون و وزن بدن، احتمالا به کنترل التهاب کمک می کند. با این حال، برخی از اثرات ضد التهابی داروها حتی قبل از کاهش وزن قابل توجه، شروع می شود. به همین دلیل است که دانشمندان فکر می کنند این داروها مکانیسم جداگانه ای برای کاهش التهاب دارند.
دکتر دراکر و تیمش یک سرنخ بالقوه را مشاهده کردند: گیرنده‌های GLP-1 در سلول‌های ایمنی در بسیاری از بافت‌ها که این هورمون و مقلدهای آن التهاب را کاهش می‌دهند، کمیاب هستند، اما در مغز فراوان هستند. برای آزمایش نقش سیستم عصبی، تیم دکتر دراکر با القای التهاب در سراسر سیستم در موش ها تحقیقات خود را شروع کرد.
دکتر دراکر گفت: «داروهای متعدد GLP-1 باعث بهبود این موش‌ها و کاهش التهاب شد.» اما، زمانی که محققان از روش‌های ژنتیکی یا داروهایی برای مسدود کردن گیرنده‌های GLP-1 در مغز حیوانات استفاده کردند، داروهای GLP-1 دیگر نتوانستند التهاب را در چندین بافت کاهش دهند. این یافته ها در مجله ی Cell Metabolism در 2 دسامبر منتشر شد.
قدرت ضد التهابی داروهای GLP-1 برای درمان بیماری های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون امیدوار کننده است. هر دوی این بیماری ها با التهاب عصبی مشخص می شوند که به طور موثر توسط درمان های فعلی مورد هدف قرار نمی گیرند. در هر دو اختلال، پروتئین‌های پاتولوژیک - به عنوان مثال، آلفا سینوکلین در پارکینسون و بتا آمیلوئید در آلزایمر - با گیرنده‌های خاصی در مغز تعامل می‌کنند تا مجموعه‌ای از رویدادها را القا کنند که باعث التهاب می‌شوند.
دکتر نایجل گریگ، داروشناس موسسه ملی سلامت در بالتیمور، مریلند، گفت: التهاب بیش از حد می تواند به بیماری منجر شود. اما به نظر می رسد آگونیست های گیرنده GLP-1 این توانایی را دارند که التهاب را در مغز از بین ببرند تا فرآیندهای مهمی مانند تولد نورون های جدید ادامه پیدا کند.
در یک کارآزمایی بالینی، یک آگونیست گیرنده GLP-1 به نام اگزناتید نسبت به دارونما منجر به بهبود بیشتر توانایی‌های بیماران مبتلا به پارکینسون شد. این دارو اکنون در کارآزمایی با جمعیت بیشتری از افراد مبتلا به پارکینسون در حال ارزیابی است و باید امسال به پایان برسد. حداقل دو کارآزمایی بالینی سماگلوتید را به عنوان درمانی برای بیماری آلزایمر در مراحل اولیه بررسی می کنند.
دکتر وینیسیوس دی فریاس کاروالیو، زیست شناس در آزمایشگاه التهاب در موسسه اسوالدو کروز در ریودوژانیرو، برزیل، گفت: اثر ضد التهابی این داروها ممکن است به افزایش اثربخشی آنها در برابر دیابت و چاقی نیز کمک کند.
او افزود: هر دوی این بیماری ها "همچنین بیماری های التهابی هستند". اثر ضدالتهابی سماگلوتاید ممکن است در اثری که اخیراً خبرساز شده است، نقش داشته باشد: این دارو محافظت قوی در برابر بیماری های قلبی عروقی در افراد چاق ایجاد می کند.
دکتر گریگ گفت: استفاده از داروهای GLP-1 برای درمان بیماری‌های مرتبط با التهاب می‌تواند حتی بیشتر گسترش یابد، به‌ویژه با توجه به عدم عوارض جانبی قابل توجه این داروها. او افزود: «اختلالات سیستمیک زیادی وجود دارد که در آنها یک جزء التهابی نقش دارد. البته تنها زمانی منطقی است که این داروها را در برابر چنین اختلالاتی امتحان کنیم که درمان مؤثر دیگری برای آنها وجود نداشته باشد».
منبع:
https://medicaldialogues.in/neurology-neurosurgery/news/glp-1-receptor-agonists-can-dial-down-inflammation-in-the-brain-raising-hopes-for-treating-neurodegenerative-diseases-124814